ఏంజల్ ఫాల్స్ (స్పానిష్: Salto Ángel; పేమోన్ భాష: కేరేపకుపాయ్ వేణ , అనగా "అత్యంతలోతైన ప్రదేశంలోని జలపాతం", లేక పరకుప-వేణ , అనగా "అత్యంత ఎత్తైన చోటు నుండి పడే జలపాతం") వెనిజులాలోని ఒక జలపాతం.
అది ప్రపంచంలో అత్యంత ఎత్తైన జలపాతం, 979 మీ (3,212 అడుగులు) ఎత్తు కలిగి మరియు 807 మీ (2,648 అడుగులు) లోతు దూకేటటు వంటిది. ఆ జలపాతం కనైమా నేషనల్ పార్క్ (స్పానిష్: Parque Nacional Canaima)లోని ఔయాన్టెపుయ్ పర్వతపు అంచుల నుండి క్రిందకు పడుతుంది. ఇది వెనిజులా లోని బోలివార్ రాష్ట్రంలోని గ్రాణ్ సబానా ప్రాంతంలో ఉన్న ఒక UNESCO వరల్డ్ హెరిటేజ్ సైట్.
ఆ జలపాతం ఎత్తు ఎంత ఎక్కువంటే, అది నేలకు చేరకముందే, నీటిలో ఎక్కువ భాగంఆవిరైపోయి లేక ఒక పలుచని పొగమంచువలె బలమైన గాలుల ద్వారా వీస్తుంది. ఆ జలపాతం యొక్క క్రింది భాగం కెరెప్ నదికి నీరు అందించగా (థ రియో గౌయా అని ప్రత్యామ్నాయ పదం ద్వారా పిలువబడుతుంది), ఆ నీరు కరోవా నది యొక్క ఉపనది అయిన చురుణ్ నదిలోకి ప్రవహిస్తుంది.
ఎత్తైన ఆకారం 979 మీ (3,212 అడుగులు) లో ముఖ్య భాగమైన జలపాతం ఉన్నా కూడా అది నీరు దుమికే స్థలంకు దిగువలో ఉన్న దాదాపు 400 మీ (0.25 మైళ్ళు) లోని జారుడు ప్రవాహాలు మరియు వేగవంతమైన ప్రవాహాలు మరియు ఒక 30 మీ (98 అడుగులు) టాలుస్ వేగవంతమైన ప్రవాహాల యొక్క ఎత్తు నుండి దూకే లోతట్టు ప్రవాహాలు. ఆ ముఖ్యమైన జలపాతం అనుమానం లేకుండా ప్రపంచంలోనే అత్యధిక ఎత్తునుండి దుమికే జలపాతం, కొందరు క్రింది భాగంలో ఉన్న సెలయేరులను కలుపుకొనటంతో ఈ అంశాలు వలన జలపాతాల వివరాలు కొంతవరకూ ఎక్కువగా అంచనా వేయబడతాయని , జలపాతాలను కొలవటానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా గుర్తింపుపొందిన ఏకైక విధానము లేకపోయినా ఇది ఇలా భావించబడింది.
ఇరవయ్యో శతాబ్దములో ఈ జలపాతం "ఏంజెల్ ఫాల్స్" అనే పేరుతో పిలవబడింది. జిమ్మీ ఏంజెల్ అనే ఒక US ఏవియేటర్ తొలి సారిగా ఈ జలపాతం మీదగా ఒక విమానంలో వేలాడడంతో ఈ పేరు పెట్టబడింది. "సాల్టో ఏంజెల్" అనే సాధారణంగా వాడబడే స్పానిష్ పదానికి ఆంగ్లమే మూలం. 2009లో అధ్యక్షుడు హ్యూగో చావెజ్ ఆ జలపాతం పేరును "కేరేపకుపై మేరు" అనే ఒక పెమోన్ భాషా పదముగా మార్చాలనే తన ఉద్దేశాన్ని ప్రకటించాడు. ఈ పదానికి అర్ధం "అతి లోతైన ప్రదేశం యొక్క జలపాతం". దేశంలోని అతి ప్రసిద్ధమైన ప్రదేశం యొక్క పేరు స్థానిక భాషలో ఉండాలి అనే కారణంగా ప్రకటించటం జరిగింది. "ఇది మాది, ఏంజెల్ ఇక్కడ రావడానికి చాలా కాలం ముందు నుంచే ఇది మాది... ఇది స్థానిక వారసత్వ సంపద" అని చావెజ్ పేరు మార్పిడి గురించి వివరణ ఇచ్చాడు. అయితే, చట్టప్రకారం పేరు మార్చబడదని, తాను కేరేపకుపై మేరు అనే పేరును సమర్ధిస్తున్నానని అతను తరువాత చెప్పాడు.
జలపాతం కొన్ని సార్లు చురున్-మేరు అనే పేరుతో పొరపాటుగా పిలవబడుతుంది. దీనికి అర్ధం "పిడుగు జలపాతం"; అయితే, ఈ పేరుగల జలపాతం కనైమా నేషనల్ పార్క్ (ఇది కూడా వాస్తవానికి ఆయన్టేపుయి లోనే ఉంది)లో ఉంది.
సర్ వాల్టర్ రాలే ఒక టేపుయ్ (టేబుల్ టాప్ పర్వతం)ని వివరించి ఉండవచ్చు. ఈయనే ఏంజెల్ ఫాల్స్‌ను చూసిన తొలి ఐరోపా వాసి అని కూడా చెప్పబడుతుంది. కాని ఇది నిజానికి చాలా దూరం. జలపాతాన్ని సందర్శించిన తొలి ఐరోపావాసి ఫెర్నాండో దే బెర్రియో అని కొందరు చరిత్రకారులు చెపుతున్నారు. అతను స్పెయిన్‌కు చెందిన 16వ మరియు 17వ శతాబ్దాల నాటి అన్వేషకుడు మరియు గవర్నర్. తరువాత, వాస్తవానికి ఈ జలపాతాన్ని 1912లో ఎర్నెస్టో సాన్చేజ్ లా క్రూజ్ అనే వెనిజూలా అన్వేషకుడు చూశాడు కాని ఆ సంగతిని అతను ప్రచురించలేదు. 16 నవంబర్ 1933న అమెరికా విమాన చోదకుడు జిమ్మీ ఏంజెల్, విలువైన ఖనీజాల కొరకు అన్వేషిస్తున్నపపుడు ఈ జలపాతం పై విమానంలో వెళ్ళే వరకు ఇది బయట ప్రపంచానికి తెలియదు.
9 అక్టోబర్ 1937న తిరిగి వస్తున్నప్పుడు, మెటల్ ఎయిర్క్రాఫ్ట్ కార్పరేషన్ ఫ్లమింగో వారి మోనోప్లేన్ ఎల్ రియో కరోని; ని ఆయన్-తెపుయి పైన దింపడానికి ప్రయత్నించాడు. కాని ఆ చిత్తడినేలలో విమాన చక్రాలు దిగబడి, చెడిపోయాయి. తరువాత అతను మరియు అతనితో పాటు ఉన్న ముగ్గురు, అతని భార్యతో సహా, నడుచుకుంటూ తెపుయి నుంచి దిగవలసివచ్చింది. తిరిగి జనాల మధ్య రావడానికి వారికి 11 రోజులు పట్టింది కాని వారి సాహసం యొక్క వార్త వేగంగా వ్యాపించి, ఆ జలపాతానికి అతని గౌరవార్ధం, ఏంజెల్ ఫాల్స్ అనే పేరు పెట్టబడింది.
ఏంజెల్ యొక్క విమానం తెపుయి పైనే 33 ఏళ్ళు ఉండిపోయింది. తరువాత హెలికాప్టర్ సహాయంతో తీసేయబడింది. ఆ విమానం మారకేలోని ఏవియేషన్ మ్యూజియంలో పెట్టబడింది. ప్రస్తుతం అది సియుడాడ్ బోలివర్ విమానాశ్రయం ముందు బయట ప్రదర్శించబడుతుంది.
ఈ జలపాతానికి నీళ్ళు అందించే నదిని చేరుకున్న తొలి పాశ్చాత్య దేశస్తుడు, అలేక్సండ్ర్స్ లైమే అనే లాత్వియా అన్వేషకుడు. స్థానిక పెమోన్ జాతి వారు ఇతన్ని అలెజాండ్రో లైమే గా కూడా పిలుస్తారు. అతను ఆయన్-టెపుయి ని 1955లో ఎక్కాడు. అదే సమయంలోనే అతను ఏంజెల్ విమానాన్ని కూడా చేరుకున్నాడు. అది విమానం కూలిన 18 సంవత్సరాల తరువాత జరిగింది. అతను జలపాతానికి నీరు అందించే ఆ నదికి గావ్జా అనే ఒక లాట్వియాలోని నది పేరు పెట్టాడు. కాని పెమోన్ వారి పేరైన కేరేప్ ఇప్పటికి ఎక్కువగా వాడబడుతుంది.
చురున్ నది నుంచి జలపాతానికి వెళ్ళే దారిని కనిపెట్టిన తొలి వ్యక్తి కూడా లైమే నే. ఆ దారిలోనే, జలపాతాన్ని ఫోటోలు తీయడానికి వీలుగా ఉండే ఒక స్థలం ఉంది. దానికి పేరు మిరడోర్ లైమే ("లైమే యొక్క వీక్షించే స్థలం" అని స్పానిష్ భాషలో అర్ధం) అని ఆయన గౌరవార్ధం పెట్టారు. ఈ మార్గాన్నే ప్రస్తుతం పర్యాటకులను ఇస్ల రటన్ క్యాంపు నుంచి తీసుకువెళ్ళడానికి వాడుతారు.
జలపాతం యొక్క ఎత్తును అధికారపూర్వకంగా 1949లో అమెరికాకు చెందిన పాత్రికేయుడు రూథ్ రాబర్ట్సన్ నేషనల్ జియోగ్రాఫిక్ సొసైటి సర్వేలో కనుగొన్నాడు.
తొలిసారి విజయవంతంగా ఆయంతెపుయి ను ఎక్కి జలపాతం పై భాగానికి వెళ్ళిన సంఘటన గురించి డేవిడ్ నాట్ రచించిన ఏంజల్స్ ఫోర్ అనే పుస్తకములో వివరించబడింది.
ఏంజల్ జలపాతం వెనిజులాలోని ముఖ్యమైన సందర్శక ఆకర్షణలలో ఒకటి అయినా, ఈ రోజు కూడా, ఆ జలపాతము వద్దకు పర్యటనకు వెళ్ళటము ఒక క్లిష్టమైన విషయము. ఆ జలపాతము వెనిజులా లోని ఒక నిర్మానుష్య అడవిలో ఉన్నది ప్యూర్టో ఒర్దాజ్ లేక సియుదాద్ బొలివార్ నుండి విమానంలో కనైమా క్యాంపుకు చేరుకోవాలి. అక్కడనుండే జలపాతం యొక్క అడుగు భాగానికి నది మార్గం ద్వారా వెళ్ళాలి. నది ప్రయాణాలు సాధారణంగా జూన్ నుంచి డిసంబర్ వరకు జరుగుతాయి. అప్పుడే నదులు లోతు ఎక్కువగా ఉండి, పెమోన్ గైడ్ లు వాడే చెక్క కురియార్ లు వాడడానికి వీలు ఉంటుంది. వర్షాపాతం లేని ఋతువులో (డిసెంబరు నుండి మార్చ్ వరకు) ఇతర నెలలలో కంటే తక్కువ నీరు ఉంటుంది.
